Meer bedrijven werken aan reorganisaties en plannen om banen te schrappen. Dat zegt uitzendconcern Randstad bij de publicatie van de eerste kwartaalcijfers van 2025. Bedrijven zijn onzeker over de economische situatie vanwege de door de VS ontketende handelsoorlog.
Randstad is betrokken bij het uitvoeren van reorganisaties en ziet een duidelijke toename in het aantal aanvragen. Niet alle plannen worden daadwerkelijk uitgevoerd. Volgens Randstad zijn alle bedrijven bezig met scenario’s, zowel groei als krimp. ‘Reorganisatieplannen worden niet meteen of overal uitgevoerd, maar veel bedrijven maken momenteel een pas op de plaats.’
TNO
Ook kennisinstituut TNO ziet dat de Nederlandse industrie kampt met tal van problemen. Dat kan tot reorganisaties en ontslagrondes of zelfs sluitingen leiden. Voorbeelden hiervan zijn reorganisaties bij Tata Steel en Dow Chemicals, terwijl Gunvor zijn raffinaderij in Rotterdam vorig jaar heeft stilgezet.
De rol van de ondernemingsraad
Waar TNO een advies aan de politiek richtte (TNO deed onderzoek naar de concurrentiepositie van Nederland ten opzichte van andere Europese landen, op verzoek van de Commissie Economische Zaken van de Tweede Kamer) gaf Randstad een algemener signaal af. Hoe dan ook: als een bedrijf gaat reorganiseren of afslanken komt de OR om de hoek kijken. Het adviesrecht geldt dan: vaak op basis van WOR-artikel 25.1 c, d of e, of een combinatie daarvan.
Keuzes van de organisatie
Waar de directie ook maar voor kiest: het blijft altijd een keuze. Zowel de plannen zelf als de wijze waarop het wordt uitgevoerd. Het adviesrecht geeft de ondernemingsraad zich daarmee te bemoeien. Waar vallen de zwaarste klappen? En waar wordt de rekening neergelegd? Hoe is de balans tussen werkgevers- of aandeelhoudersbelang en het belang van de werknemers?
Bemoeirecht
De OR mag dus adviseren over die keuzes. En heeft een degelijk ‘bemoeirecht’. Want hoe ingrijpender de gevolgen voor werknemers, hoe meer de OR zich moet focussen op mogelijke alternatieven. Kan het anders? Zijn er onoverkomelijke bezwaren? Hoe meer dit het geval is, hoe meer recht van spreken de OR heeft. En dat blijkt het adviesrecht helemaal niet zo zwak als sommigen denken. Zeker als er een sociaal plan afgesloten moet worden; hierbij worden vakbonden betrokken. Hoe kariger de voorstellen voor een sociaal plan, des te kritischer de OR mag zijn.
Extern advies voor de OR
Wij worden de laatste tijd steeds meer ingeschakeld door ondernemingsraden om te adviseren en begeleiden bij dit soort situaties. Wat blijkt? Er is altijd ruimte om iets voor elkaar te krijgen. Los hiervan vinden veel ondernemingsraden het fijn als er gespard kan worden over lastige keuzes. En over hoe dit met de achterban te communiceren. Ook helpen bij de schriftelijke communicatie wordt gewaardeerd. Een goede adviesbrief opstellen, met juridische waarborgen erin, dat doet niet iedere OR regelmatig. Gelukkig maar, zou je zeggen. Wij doen het wel regelmatig: het is ons werk.
Tips voor de OR
Ook al is het ons werk, we hoeven niet alles te doen: als OR kun je aardig wat zelf. Vraag om te beginnen eens aan de bestuurder of er een externe adviseur ingeschakeld is of wordt. Want dat is vaak de opstart van een belangrijke organisatieverandering. Het melden hiervan (het inschakelen van een externe adviseur door de organisatie) is adviesplichtig (WOR-artikel 25, lid 1n). Zo kun je weten wat er gaande is en kan de OR zich voorbereiden. Wees hier als OR alert op!
Nog meer tips voor de voorbereidende fase:
- Claim het adviesrecht wanneer de bestuurder een externe deskundige wil inschakelen voor een op zichzelf adviesplichtig onderwerp (art. 25.1n); Dat betekent dat de bestuurder advies vraagt over de inhoud van de adviesvraag en de keuze van de deskundige.
- Krijg helder wat de achterliggende gedachte van de bestuurder is. Wat is de exacte vraag aan de adviseur en wat vindt de OR daarvan? Gaat het om het uitwerken van mogelijke scenario’s of om uitwerking van reorganisatieplannen?
- Zorg voor een toezegging van de bestuurder dat de OR te zijner tijd een ongecensureerd rapport van de adviseur ontvangt. Eventueel onder geheimhouding.
- Plan na ontvangst van het rapport een overleg dat gericht is op de vervolgstappen; nodig daarbij ook de opstellers uit, zodat zij zaken nader kunnen toelichten.
Tips voor de fase als er al reorganisatieplannen op tafel liggen:
- Kijk hoeveel ontslagen er vallen. Want de Wet collectief ontslag kan van toepassing zijn, met nadere spelregels.
- Onderzoek of vraag of de bestuurder een sociaal plan gaat opstellen, en met wie dat afgestemd wordt.
- Wordt het sociaal plan opgesteld in overleg met vakbonden: neem contact met een of meer vakbonden op;
- Wordt het sociaal plan aan de OR voorgelegd, als onderdeel van de adviesaanvraag: neem contact op met een externe adviseur. Het is ingewikkelde materie, en de belangen zijn groot.
Hulp nodig?
Je kunt op allerlei manieren hulp krijgen, van een keertje sparren tot uitgebreide advisering en begeleiding. Een eerste contact is vrijblijvend, zodat je je kunt oriënteren. 👉Neem contact met ons op, voor advies, voor training of allebei!
