De arbeidsinspectie heeft bij de presentatie van het jaarverslag 2024 iets bijzonders belicht. Arbeidsongevallen komen relatief vaak voor bij uitzendkrachten. En dan gaat het vaak om arbeidsmigranten. Wat zegt dit? En wat doet de OR hiermee?
Meer ongevalsmeldingen
Eerst wat cijfers. Vooraf nog dit: lang niet alle arbeidsongevallen worden gemeld bij de arbeidsinspectie. Want het melden is alleen verplicht bij ziekenhuisopname of verzuim. Dus wat er gemeld wordt is het topje van de ijsberg.
Nu de cijfers over 2024: er kwamen 4.306 meldingen binnen van een arbeidsongeval bij de inspectie, 500 meer dan in 2023. Daarbij waren ruim 3.200 slachtoffers en 52 sterfgevallen. Ernstige arbeidsongevallen komen net als in eerdere jaren vooral voor in de sectoren industrie, bouwnijverheid en handel, vervoer en horeca.
Uit onderzoek blijkt dat uitzendkrachten een groter risico lopen op arbeidsongevallen, en binnen die groep uitzendkrachten zijn het vooral arbeidsmigranten. Zij doen vaker ongeschoold, laagbetaald en tijdelijk werk in sectoren waar het risico op ongevallen al relatief groot is.

‘Safety at work’
Reflectie van de inspecteur-generaal
Inspecteur-generaal (de hoogste baas) van de Nederlandse Arbeidsinspectie Rits de Boer schrijft in een reflectie naar aanleiding van het jaarverslag:
‘Meldingsplichtige arbeidsongevallen komen relatief vaak voor bij uitzendkrachten. Hierbij gaat het dan vaak om arbeidsmigranten. Juist van deze groep heeft een grote meerderheid een contract van bepaalde duur of een uitzendcontract, vele malen vaker dan gemiddeld in Nederland’.
Mogelijke oorzaken
De Arbeidsinspectie ziet op basis van ervaringen een aantal mogelijke oorzaken hiervoor. Arbeidsmigranten doen vaak ongeschoold, laagbetaald en tijdelijk werk, en dan ook nog in sectoren waar het risico op ongevallen al relatief groot is. Verder is op grond van ervaring de verwachting dat arbeidsmigranten door taal- en cultuurverschillen in sommige gevallen instructies en waarschuwingen mogelijk niet goed begrijpen. Ook kan er sprake zijn van een mogelijke afhankelijkheidssituatie van de werkgever, waardoor zij minder geneigd zullen zijn te klagen over onveilige omstandigheden. Wanneer de werkgever nalatig is de risico’s hiervan goed in te schatten en daar maatregelen op te nemen, kunnen deze factoren mogelijk oorzaken zijn van een arbeidsongeval.
Vaste contracten zorgen voor minder ongevallen
De oplossing lijkt simpel. ‘Vaste contracten tussen werkgevers en werknemers leiden tot minder arbeidsongevallen. Hoe duurzamer de arbeidsrelatie, des te meer voelen beide partijen zich betrokken bij een veilige werkomgeving en hoe meer zij bereid zijn daarin tijd en geld te investeren.’ Dat zegt inspecteur-generaal Rits de Boer op basis van eigen onderzoek door de inspectie bij de presentatie van het jaarverslag 2024.
De uitdaging voor OR en bedrijf
In mijn praktijk zag ik het vaker: laaggeschoolde uitzendkrachten worden vaak ingezet als ‘handjes’. En als er iets mis gaat, worden ze gemakkelijk weer buiten gezet, en wordt er een nieuw blik handjes opengetrokken. Met name bij productieorganisaties speelt dit. Soms met schrijnende gevolgen voor de betrokken medewerkers, want er is amper opvang en geen loondoorbetaling.
Weet je als OR hiervan? Zet het op de agenda, maak het bespreekbaar! Niet alleen omdat artikel 28 van de WOR dit van je vraagt, maar laat ook je hart spreken. Belangen behartig je voor iedereen. En als het bedrijf per se gebruik wil maken van uitzendkrachten en arbeidsmigranten, pleit dan voor meer aandacht.
Simpele preventieve maatregelen
Het hoeft niet allemaal heel ingewikkeld te zijn, als je er maar bij nadenkt. Bijvoorbeeld de volgende (arbo)maatregelen:
- Check of de instructies (mondeling en schriftelijk) begrijpelijk zijn. Dat kan alleen effectief via gesprekken, want een folder of een instructie is niet genoeg!
- Let op of de taal en symbolen voor iedereen begrijpelijk zijn.
- Laaggeletterdheid komt meer dan gemiddeld voor bij deze groep medewerkers. Nog een reden om extra op te letten of instructies, taal en symbolen voor iedereen begrijpelijk zijn.
- Veel veiligheidsdocumenten zijn in onduidelijke taal geschreven. Of te ingewikkeld geformuleerd. Lees ze zelf eens door. Liever nog: laat ze lezen door iemand die niet dagelijks met de materie te maken heeft. Is het helder?
- Praat eens met enkele betrokkenen. Vraag door over veiligheid en preventieve maatregelen.
- Vraag de collega’s van de achterban om knelpunten en ook om suggesties.
- Lees handreikingen (folders) van de SER:
👉 Handreiking arbomaatregelen Uitzendwerk
👉 Handreiking arbomaatregelen Taal en veiligheidsrisico’s
Kortom: laat het niet lopen!
Let op
Let op: er is een zorgplicht voor de werkgever. En die gaat ver! Er is ook een plicht voor de OR, om actief op te letten of arbeidsomstandigheden goed geborgd worden. Dat betekent dus een actieve opstelling.
Meer weten?
Geschrokken? Dat is niet erg. Maar je moet misschien wel in actie komen als bovenstaande situaties in jouw bedrijf voorkomen. Wij kunnen helpen. Met training en advies. 👉Vraag het ons!
Zie ook 👉Jaarverslag 2024 | Jaarverslag | Nederlandse Arbeidsinspectie